Hülya ER

Günlük hayatta,i? dünyas?nda, özellikle de siyasette entrikalar,dönmekten ba?? dönen dolaplar,alg? yönetimleri,çamur atmalar,olaylar, olaylar...

Efeem,vakti zaman?nda ?ngiliz hükûmeti Hindistan yönetimini elinde tuttu?u dönemde kobralardan çok çeker ve kobralara kar?? sava? ba?lat?r.Ne var ki ?ngilizler y?lanlarla ha?ir ne?ir oldukça daha çok :?ngiliz kobra zehiriyle tan???r.Bunu farkeden "zeki" bir ?ngiliz "Neden biz u?ra??yoruz?Kobra kafas? getiren Hintliye ödül verelim olsun bitsin..." der.

Bunun üzerine kampanya ba?lar.

Ba?larda gerçekten kobralar?n say?s? azal?r; ancak zor ?artlara muhte?em uyumlar? ile bilinen Hintliler " Madem bunlar her ölü y?lana para veriyor o zaman biz bu kobralar? besleyelim üretelim. Hem kim ko?acak kobra pe?inde?" derler.

Bu fikirle yola ç?kan Hintliler kobra çiftlikleri kurarak y?lanlar? üretirler ve paraya para demezler.

Bu durumu farkedip aptal yerine konduklar?n? anlayan ?ngilizler, hem daha fazla kobra üretilmesin diye,hem de zekâlar? ile daha fazla alay edilmesin diye kobra ba??na para verme kampanyas?n? durdurdular...

Tabii Hintliler de kobralar?n para etmedi?ini görünce ,kobralar? besleyerek kaynak ve vakit harcamak istemezler ve tüm çftliklerdeki kobralat sal?n?r.Böylece ortam ba?lang?ç durumundan daha çok kobraya sahip olur.

Do?al ortamlar?nda da ço?almaya devam eden kobralar?n popülasyonu iyiden iyiye artar.?ngilizlerin " kontrol manyakl???"da böylece ters teper.

O günden beri bu tip vakalar?n kontrol alt?na al?nmas? hedeflenirken,ya?an?lan beklenmeyen etkisi nedeniyle ters tepen olaylar?n oldu?u durumlara "Kobra etkisi" denir.

??güzarlar?n ç?karc?lar?n içine dü?tü?ü k?s?r döngü bir nevi. Alman ekonomist Horst Siebert taraf?ndan tan?mlanm?? .Ödül mekanizmas?n?n ahlaks?zl??? te?vik etti?ini tan?mlam??t?r. K?saca.?ki farkl? sonuç ç?karabiliriz; bir, baz? durumlarda ödüllendirme , menfaat,vaat de?il sadece gönül ba?? i?e yarar,iki; i?güzarlar sorunu çözecekken i?i daha da bat?r?rlar... Ö?renin bunlar?,her zaman burada olmam...

Tüm kobralara el sall?yorum...

"Öpmiiiim c?n????m,y?lan sevmiyorum..." derkene...Kas?m 2023...

N?NEM D?YORK? ; El eliyle y?lan tutan,yar?s?n? yalan tutar.